Ξυπνάτε με τα κοκόρια; Μια έρευνα λέει πως αυτό είναι γονιδιακό

Όσοι πέφτουν νωρίς για ύπνο, είναι πιθανότατα φορείς ενός γονιδιακού αποτυπώματος από την εποχή των Νεάντερταλ.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η εφημερίδα «Guardian», το DNA που κληρονομήθηκε από τους Νεάντερταλ μπορεί να συμβάλλει στην τάση αυτή.

Τα περισσότερα γονίδια από την προϊστορική εποχή, τα οποία απέκτησαν οι άνθρωποι, έχουν εξαλειφθεί λόγω της εξέλιξης του είδους, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό παραμένει ενεργό.

Οι Νεάντερταλ έζησαν σε μία περιοχή που εκτείνεται από την εγγύς Ανατολή και την Ασία (135 χιλιάδες χρόνια πριν) έως τη δυτική Ευρώπη (70 χιλιάδες με 30 χιλιάδες χρόνια πριν).

Κατά συνέπεια, από χρονικής πλευράς, οι Νεάντερταλ μπορεί να έζησαν πολύ κοντά - από χρονικής πλευράς - στους σύγχρονους ανθρώπους, αλλά στη συνέχεια εξαφανίστηκε το είδος.

Μπορεί να μην συνέβαλαν στην εξέλιξή μας, είναι όμως αξιοσημείωτη η πρόοδος που παρουσίασαν στη συμπεριφορά και την σκέψη μας, γεγονός που υποδηλώνει ότι άφησαν ένα υποτυπώδες γονιδιακό αποτύπωμα σε ανθρώπους που εκφράζεται σε χαρακτηριστικά τους.

«Αναλύοντας μέρος του γενετικού υλικού των Νεάντερταλ που παραμένουν στα γονιδιώματα των σύγχρονων ανθρώπων, ανακαλύψαμε μια εντυπωσιακή τάση», υπογράμμισε ο Τζον Κάπρα, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.

Όπως υποστήριξαν οι συντάκτες της μελέτης, πολλά από αυτά τα κομμάτια του DNA επηρέασαν γονίδια που ρυθμίζουν το «βιολογικό ρολόι» των σύγχρονων ανθρώπων «ενισχύοντας την τάση να είναι κανείς πρωινός τύπος».

Πολλοί από τους Homo Sapiens μετανάστευσαν από την Αφρική στην Ευρασία πριν από περίπου 70.000 χρόνια και, όπως σχολιάζει ο «Guardian», κατά την άφιξή τους συνάντησαν τους Νεάντερταλ, οι οποίοι είχαν ήδη προσαρμοστεί στο ψυχρότερο κλίμα, αφού είχαν καταλάβει την περιοχή εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα.

Χάρη στην πρόσμειξη των ομάδων αυτών, οι άνθρωποι που ζουν σήμερα φέρουν έως και 4% του DNA των Νεάντερταλ, συμπεριλαμβανομένων γονιδίων που συνδέονται με την απόχρωση του δέρματος, τα μαλλιά, το λίπος και την ανοσία.

Ο επιδημιολόγος Κάρπα και οι συνεργάτες του ανέλυσαν το DNA σύγχρονων ανθρώπων και Νεάντερταλ διαπιστώνοντας έκπληκτοι ότι διαφορετικές γενετικές παραλλαγές εμπλέκονται στα «βιολογικά ρολόγια» ή τους κιρκάδιους ρυθμούς των δύο ομάδων.

Δεδομένου ότι οι πρόγονοι των σύγχρονων ανθρώπων αναμίχθηκαν με Νεάντερταλ, ήταν πιθανό κάποιοι άνθρωποι που ζουν σήμερα να φέρουν τις παραλλαγές του DNA των Νεάντερταλ, όπως οι ίδιοι σκέφτηκαν.

Για να επιβεβαιώσουν, οι ερευνητές στράφηκαν στη βρετανική βιοτράπεζα - «BK Biobank» - η οποία έχει αποθηκεύσει γενετικό υλικό, πληροφορίες για την υγεία και τον τρόπο ζωής μισού εκατομμυρίου ανθρώπων.

«Όχι μονάχα πολλοί άνθρωποι παρουσίαζαν τις παραλλαγές, αλλά τα γονίδια συνδέονταν σταθερά με το πρωινό ξύπνημα», υποστηρίζουν οι επιστήμονες στην ιατρική επιθεώρηση «Genome Biology and Evolution». Διευκρινίζουν πάντως ότι, για να είναι κανείς πρωινός τύπος χρειάζεται να συγκλίνουν πολλοί παράγοντες κι ότι τα γονίδια των Νεάντερταλ έχουν μικρή μόνο επίδραση.

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Μάρκ Μάσλιν, του «University College» του Λονδίνου, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Τώρα έχουμε γενετικές αποδείξεις ότι κάποιοι από εμάς είναι πραγματικά πρωινοί τύποι. Όταν οι άνθρωποι εξελίχθηκαν στην τροπική Αφρική, η διάρκεια της ημέρας ήταν κατά μέσο όρο 12 ώρες. Τώρα οι κυνηγοί-συλλέκτες ξοδεύουν μόνο το 30% του χρόνου τους κατά τον οποίον είναι ξύπνιοι για τη συλλογή τροφής, οπότε οι 12 ώρες είναι πολύς χρόνος. Όσο βορειότερα όμως πηγαίνει κανείς, τότε οι μέρες γίνονται όλο και πιο σύντομες το χειμώνα, οπότε ήταν λογικό και για τους Νεάντερταλ και για τους ανθρώπους να αρχίζουν να συλλέγουν τροφή όσο υπάρχει φως».

Περισσότερα γονίδια που απέκτησαν οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν εξαλειφθεί από την πορεία εξέλιξης, αν και ένα μικρό ποσοστό, πιθανότατα επειδή βοήθησαν τους πρώτους να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον όταν εγκατέλειψαν την Αφρική και για την Ευρασία.

Πολλά από αυτά επηρέασαν γονίδια που ρυθμίζουν τα ρολόγια του σώματος στους σύγχρονους ανθρώπους, είπε, στις περισσότερες περιπτώσεις «αυξάνοντας την τάση να είναι κανείς πρωινός τύπος».

Οι Ηomo Sapiens μετανάστευσαν από την Αφρική στην Ευρασία πριν από περίπου 70.000 χρόνια. Κατά την άφιξή τους συνάντησαν τους Νεάντερταλ, οι οποίοι είχαν ήδη προσαρμοστεί στη ζωή στο ψυχρότερο κλίμα, καθώς είχαν φτάσει στην περιοχή εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα.

Ο Κάπρα και οι συνεργάτες του ανέλυσαν DNA από σύγχρονους ανθρώπους και Νεάντερταλ και διαπίστωσαν ότι διαφορετικές γενετικές παραλλαγές εμπλέκονται στους κιρκάδιους ρυθμούς των δύο ομάδων. Δεδομένου ότι οι πρόγονοι των σύγχρονων ανθρώπων ζευγάρωσαν με Νεάντερταλ, ήταν πιθανό κάποιοι άνθρωποι που ζουν σήμερα να φέρουν τις παραλλαγές του Νεάντερταλ, σκέφτηκαν.

Για να το ελέγξουν, οι ερευνητές στράφηκαν στη βρετανική βιοτράπεζα (UK Biobank), η οποία κατέχει γενετικές πληροφορίες, πληροφορίες για την υγεία και τον τρόπο ζωής μισού εκατομμυρίου ανθρώπων. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι όχι μόνο πολλοί άνθρωποι έφεραν τις παραλλαγές, αλλά τα γονίδια συνδέονταν σταθερά με το πρωινό ξύπνημα, όπως γράφουν οι επιστήμονες στο «Genome Biology and Evolution».

Αλλά για να είσαι πρωινός άνθρωπος δεν απαιτούνται γονίδια του Νεάντερταλ. Εκατοντάδες διαφορετικά γονίδια επηρεάζουν το πότε οι άνθρωποι κοιμούνται και ξυπνούν, ενώ υπάρχουν και πολλές περιβαλλοντικές και πολιτισμικές επιρροές. Συνολικά, τα γονίδια του Νεάντερταλ έχουν μικρή μόνο επίδραση.

Ο Κάπρα υποψιάζεται ότι πολλοί σύγχρονοι άνθρωποι φέρουν τα γονίδια του Νεάντερταλ, επειδή βοήθησαν τους προγόνους τους να προσαρμοστούν στη ζωή σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη.

«Πιστεύουμε ότι το να είναι κανείς πρωινός τύπος, είναι ένα μήνυμα ότι έχει ταχύτερο ρολόι που μπορεί να προσαρμοστεί καλύτερα στις εποχιακές διακυμάνσεις των επιπέδων φωτός», δήλωσε. «Σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη είναι ωφέλιμο να έχουμε ένα ρολόι που είναι πιο ευέλικτο και μπορεί καλύτερα να αλλάξει ώστε να ταιριάζει με τα μεταβαλλόμενα εποχικά επίπεδα φωτός».

Ο καθηγητής Μαρκ Μάσλιν, του «University College» του Λονδίνου, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Τώρα έχουμε γενετικές αποδείξεις ότι κάποιοι από εμάς είναι πραγματικά πρωινοί τύποι. Όταν οι άνθρωποι εξελίχθηκαν στην τροπική Αφρική, η διάρκεια της ημέρας ήταν κατά μέσο όρο 12 ώρες. Τώρα οι κυνηγοί - συλλέκτες ξοδεύουν μόνο το 30% του χρόνου τους που είναι ξύπνιοι για τη συλλογή τροφής, οπότε οι 12 ώρες είναι πολύς χρόνος. Όσο βορειότερα όμως πηγαίνεις, οι μέρες γίνονται όλο και πιο σύντομες το χειμώνα. Η τροφή είναι ιδιαίτερα σπάνια, οπότε ήταν λογικό για τους Νεάντερταλ να ξεκινούν να συλλέγουν τροφή μόλις υπάρχει φως για να δουλέψουν».